Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α 71/20.3.2020 ο νέος νόμος για τα σήματα, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 2015/ 2436/ΕΕ. Στο νόμο αυτό υπάρχουν αρκετές αλλαγές που εκσυγχρονίζουν τόσο την έννοια και την μορφή του σημείου που κατατίθεται ως σήμα, όσο και την εν γένει διαδικασία κατάθεσης των σημάτων, εναρμονίζοντάς τη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
1. Είδη σημάτων:
Τα σήματα διακρίνονται ρητά πλέον στα ακόλουθα, τα οποία έχουμε αναλύσει σε προηγούμενο άρθρο μας
- Λεκτικά
- Απεικονιστικά
- Σήματα τρισδιάσταστου σχήματος
- Σήματα θέσης
- Σήματα μοτίβου
- Σήματα συνιστάμενα σε χρώμα
- Σήματα ηχητικά
- Σήματα κίνησης
- Σήματα οπτικοακουστικά
- Σήματα ολογραφικά
Επίσης, καθιερώνονται:
- Σήματα πιστοποίησης
Ως «σήματα πιστοποίησης» νοούνται τα σήματα που προσδιορίζονται ως σήματα πιστοποίησης κατά την κατάθεσή τους και είναι ικανά να διακρίνουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που πιστοποιούνται από τον δικαιούχο του σήματος, όσον αφορά στο υλικό, τον τρόπο παρασκευής των προϊόντων ή παροχής των υπηρεσιών, την ποιότητα, την ακρίβεια ή άλλα χαρακτηριστικά, με εξαίρεση τη γεωγραφική προέλευση, από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, που δεν έχουν την ανωτέρω πιστοποίηση.
Η δήλωση κατάθεσης σημάτων πιστοποίησης συνοδεύεται από κανονισμό χρήσης, ο οποίος συντάσσεται από τον καταθέτη της δήλωσης. Ο κανονισμός χρήσης αναφέρει τα πρόσωπα πουεπιτρέπεται να χρησιμοποιούν το σήμα, τα χαρακτηριστικά που πρέπει να πιστοποιεί το σήμα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο φορέας πιστοποίησης εξετάζει τα χαρακτηριστικά αυτά και εποπτεύει τη χρήση του σήματος. Ο εν λόγω κανονισμός αναφέρει επίσης τους όρους χρήσης του σήματος, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών συνεπειών σε περίπτωση παραβίασης των όρων χρήσης.Ο κανονισμός, καθώς και οι τροποποιήσεις του υποβάλλονται στη Διεύθυνση Σημάτων και εγγράφονται στο μητρώο, υπό όρους, οπότε και αναπτύσσουν την ισχύ τους.
2. Ηλεκτρονική κατάθεση με μειωμένα τέλη υπέρ του Δημοσίου:
Αν και παρατηρείται αύξηση των τελών υπέρ του Δημοσίου για κάποιες από τις ενέργειες που αφορούν κυρίως τη διαδικασία κατάθεσης και παράτασης της προστασίας του σήματος, ενισχύεται, παράλληλα, η ηλεκτρονική κατάθεση του σήματος, για την οποία προβλέπονται μειωμένα τέλη υπέρ του Δημοσίου, σε σχέση με την έγχαρτη κατάθεση. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για την έγχαρτη κατάθεση σήματος προβλέπεται τέλος υπέρ του Δημοσίου 120 ευρώ, ενώ για την ηλεκτρονική κατάθεση 100 ευρώ. Ενδεικτικά τα τέλη υπέρ του Δημοσίου για τις σημαντικότερες ενέργειες που αφορούν σήματα είναι:
α. κατάθεση σήματος, που υποβάλλεται έγχαρτα, εκατόν είκοσι (120) ευρώ,
β. κατάθεση σήματος, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά, εκατό (100) ευρώ,
γ. για κάθε επιπλέον κλάση, είκοσι (20) ευρώ,
δ. κατάθεση σήματος από μετατροπή σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή διεθνούς καταχώρισης ή από διαίρεση δήλωσης σήματος σε περισσότερα μέρη, εκατόν πενήντα (150) ευρώ,
ε. κάθε επιπλέον κλάση, είκοσι (20) ευρώ,
στ. παράταση προστασίας σήματος, που υποβάλλεται έγχαρτα, εκατόν δέκα (110) ευρώ,
ζ. παράταση προστασίας σήματος, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά, ενενήντα (90) ευρώ,
η. κάθε επιπλέον κλάση, είκοσι (20) ευρώ,
θ. μεταβίβαση σήματος, ενενήντα (90) ευρώ,
ι. παραχώρηση άδειας χρήσης, ενενήντα (90) ευρώ,
ια. εγγραφή εμπράγματων δικαιωμάτων, σαράντα (40) ευρώ
3. Διαδικασία καταχώρισης
Για την καταχώριση εθνικού σήματος κατατίθεται δήλωση κατάθεσης σήματος στην Διεύθυνση Σημάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Οι υπάλληλοι διακρίνονται σε Ελεγκτές, αρμοδίους για την λήψη και αρχική εξέταση των στοιχείων των δηλώσεων σημάτων, Ερευνητών (που πραγματοποιούν τον έλεγχο για προγενέστερα αντικρουόμενα σήματα), Εξεταστών (που πραγματοποιούν τον έλεγχο για την ύπαρξη απολύτων λόγων απαραδέκτου) και Καταχωρητών (αρμοδίων για την καταχώριση των σημάτων). Δημιουργείται δηλαδή μία αλυσίδα υπαλλήλων, αρμοδίων για τη διαδικασία καταχώρισης του σήματος, που εξασφαλίζει ταχύτητα και αντικειμενικότητα. Παρά ταύτα, η προβλεπόμενη από τον προηγούμενο Νόμο 4072/2012, μηνιαία προθεσμία για την καταχώριση του σήματος, που ούτως ή άλλως δεν τηρείτο, λόγω φόρτου εργασίας της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, καταργήθηκε. Η καταχώριση του σήματος διαρκεί για μια δεκαετία που αρχίζει από την ημερομηνία κατάθεσης της δήλωσης και λήγει την αντίστοιχη ημερομηνία μετά την πάροδο των δέκα (10) ετών.
4. Κλάσεις (Κατηγοριοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών)
Στον νέο νόμο υφίσταται συγκεκριμένο άρθρο σχετικά με τις κλάσεις προϊόντων και υπηρεσιών, που στόχο έχει να θέσει τους κανόνες εξειδικευμένης περιγραφής τους και την άρση μέχρι σήμερα δυσλειτουργιών που προέρχονταν από την απόρριψη σημάτων για προϊόντα που δεν ταυτίζονταν αλλά περιέχονταν στην ίδια κλάση.
Προβλέπεται ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες για τα οποία ζητείται καταχώριση σήματος ταξινομούνται σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης, το οποίο καθιερώθηκε με τη διεθνή συμφωνία της Νίκαιας ,που αφορά τη διεθνή ταξινόμηση προϊόντων και υπηρεσιών με σκοπό την καταχώριση σημάτων, της 15ης Ιουνίου 1957. Στον διαδικτυακό χώρο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων αναρτάται στην ελληνική γλώσσα η εκάστοτε ισχύουσα διεθνής ταξινόμηση προϊόντων και υπηρεσιών. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες για τα οποία ή για τις οποίες ζητείται η προστασία ταυτοποιούνται από τον καταθέτη με επαρκή σαφήνεια και ακρίβεια, ώστε να μπορούν οι αρμόδιες αρχές και οι οικονομικοί φορείς,αποκλειστικά σε αυτή τη βάση, να προσδιορίσουν την έκταση της επιδιωκόμενης προστασίας.Σύμφωνα με τα ανωτέρω, μπορούν να χρησιμοποιούνται οι γενικές ενδείξεις που περιλαμβάνονται στους τίτλους των κλάσεων της ταξινόμησης της Νίκαιας ή άλλοι γενικοί όροι, εφόσον ανταποκρίνονται στα απαιτούμενα πρότυπα σαφήνειας και ακρίβειας.Η χρήση γενικών όρων, όπου συμπεριλαμβάνονται οι γενικές ενδείξεις των τίτλων των κλάσεων της ταξινόμησης της Νίκαιας, θεωρείται ότι περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που καλύπτονται σαφώς από την κυριολεκτική έννοια της ένδειξης ή του όρου.Η χρήση αυτών των όρων ή ενδείξεων δεν θεωρείται ότι περιλαμβάνει προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν μπορούν να νοηθούν κατά την ανωτέρω έννοια.
Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες δεν θεωρούνται παρόμοια μεταξύ τους, επειδή εμφανίζονται στην ίδια κλάση στην ταξινόμηση της Νίκαιας. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες δε θεωρούνται διαφορετικά μεταξύ τους, επειδή εμφανίζονται σε διαφορετικές κλάσεις στην ταξινόμηση της Νίκαιας.
Οι προβλέψεις αυτές θέτουν τέλος σε μία μακρά αυστηρή πρακτική απόρριψης σημάτων λόγω προϊόντων και υπηρεσιών που απλά εντάσσονταν στην ίδια κλάση, ακόμα και εάν δεν ήταν όμοια ή παρόμοια.
Πάντως, οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ε.Ε. δίδει κατεύθυνση στους καταθέτες για την κατά το δυνατόν ακριβέστερη περιγραφή των προϊόντων ή υπηρεσιών, που δεν ταυτίζεται με τη γενικόλογη περιγραφή των κλάσεων.
5. Διαδικασία διαμεσολάβησης
Προβλέπεται για πρώτη φορά διαδικασία διαμεσολάβησης. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση διαφορών μεταξύ ιδιωτών, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο διαδικασιών που εκκρεμούν ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων, μπορεί να υποβληθεί από τα μέρη κοινή αίτηση διαμεσολάβησης οποτεδήποτε μετά την κατάθεση ανακοπής, αίτησης έκπτωσης ή ακυρότητας και παρέμβασης. Η αίτηση κατατίθεται στη Διεύθυνση Σημάτων και διαβιβάζεται στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων. Αν υποβληθεί κοινή αίτηση διαμεσολάβησης, η διαδικασία ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων αναστέλλεται.
Από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης διαμεσολάβησης οι προθεσμίες αναστέλλονται και συνεχίζουν να τρέχουν από την ημέρα επανάληψης της διαδικασίας.
Η διαμεσολάβηση ολοκληρώνεται μέσα σε ένα εξάμηνο που αρχίζει από την επομένη της υποβολής του αιτήματος. Τα μέρη μπορούν να συμφωνούν εγγράφως παράταση της ανωτέρω προθεσμίας για χρονικό διάστημα έως τρείς (3) μήνες. Η Διοικητική Επιτροπή Σημάτων αναβάλλει υποχρεωτικά τη συζήτηση της υπόθεσης ορίζοντας νέα συζήτηση μετά την πάροδο του εξαμήνου ή του τριμήνου, κατά περίπτωση.
Διαμεσολαβητής μπορεί να είναι ο διαπιστευμένος στην Ελλάδα σύμφωνα με το άρθρο 202 του Ν. 4512/2018 ή σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέρη παρίστανται δια των πληρεξουσίων Δικηγόρων τους. Το πρακτικό που επιβεβαιώνει την επίλυση της διαφοράς ή την αποτυχία της επίλυσής της διαβιβάζεται από τον Διαμεσολαβητή ή οποιοδήποτε μέρος στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων.
6. Δημοσίευση αποφάσεων
Ο νομοθέτης εκσυγχρονίζοντας τις σχετικές διατάξεις, προβλέπει τη δυνατότητα των αστικών ή ποινικών δικαστηρίων για προσβολή σήματος και με δαπάνες του προσβάλλοντος το σήμα, να διατάσσει την δημοσίευση των αποφάσεών τους και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πέραν της δημοσίευσής της στο διαδίκτυο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το δικαστήριο αποφασίζει τον προσήκοντα τρόπο δημοσίευσης.
Επιπλέον, αναφέρουμε και τις ακόλουθες σημαντικές ρυθμίσεις, που όμως περιλαμβάνονταν και στον προηγούμενο Ν. 4072/2012.
7. Χρήση σήματος
Σημαντική είναι η πρόβλεψη ότι ως χρήση του σήματος θεωρείται και η χρήση του σήματος με μορφή που διαφέρει ως προς στοιχεία τα οποία δεν μεταβάλλουν τον διακριτικό χαρακτήρα του σήματος στην καταχωρισμένη του μορφή, ανεξαρτήτως αν το σήμα στη μορφή που χρησιμοποιείται είναι επίσης καταχωρισμένο επ’ ονόματι του δικαιούχου ή όχι.
Η πρόβλεψη αυτή επιτρέπει την προστασία δικαιούχων που έχουν καταθέσει λεκτικά σήματα και τα χρησιμοποιούν ως απεικονιστικά ή απεικονιστικών σημάτων που χρησιμοποιούνται με ελαφρές παραλλαγές σε σχέση με αυτά που κατατέθηκαν και καταχωρήθηκαν.
8. Διαίρεση της δήλωσης κατάθεσης ή της καταχώρισης σήματος
Προβλέπεται ότι ο καταθέτης ή ο δικαιούχος σήματος μπορεί να διαιρέσει τη δήλωση κατάθεσης ή την καταχώριση σήματος αντίστοιχα, δηλώνοντας ότι ένα τμήμα των προϊόντων ή των υπηρεσιών, που περιλαμβάνονται στην αρχική δήλωση ή καταχώριση θα αποτελέσουν αντικείμενο μιας ή περισσότερων τμηματικών δηλώσεων ή καταχωρίσεων.Τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες της δήλωσης διαίρεσης δεν επιτρέπεται να αλληλεπικαλύπτονται με εκείνα που παραμένουν στην αρχική ή τμηματική δήλωση κατάθεσης ή στην καταχώριση.
Η χρονική προτεραιότητα κάθε τμηματικής δήλωσης κατάθεσης ή καταχώρισης ανατρέχει στον χρόνο κατάθεσης της αρχικής δήλωσης.
9. Μεταβίβαση
Ορίζεται ρητά, όπως και στον προγενέστερο Νόμο 4072/2012, ότι η μεταβίβαση ολόκληρης της επιχείρησης συνεπάγεται και τη μεταβίβαση του σήματος, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη συμφωνία ή αυτό συνάγεται από τις περιστάσεις.
10. Αδεια χρήσης
Επιτρέπεται η παραχώρηση, αποκλειστικής ή μη, άδειας χρήσης του εθνικού ή διεθνούς με ισχύ στην Ελλάδα σήματος ή της δήλωσης κατάθεσης σήματος, για μέρος ή το σύνολο των καλυπτόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών και για το σύνολο ή τμήμα της ελληνικής Επικράτειας. Η συμφωνία για την παραχώρηση άδειας χρήσης σήματος είναι έγγραφη. Είτε ο δικαιούχος, με δήλωσή του, είτε ο αδειούχος, με εξουσιοδότηση του δικαιούχου, ζητεί την εγγραφή της παραχώρησης στο μητρώο σημάτων.
11.Εμπράγματα δικαιώματα – αναγκαστική εκτέλεση - πτωχευτική διαδικασία
Προβλέπεται ότι επί του σήματος αλλά και επί της δήλωσης κατάθεσης σήματος μπορεί να συσταθεί ενέχυρο ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα με την εγγραφή της σχετικής σύμβασης στο μητρώο σημάτων.
Επίσης, προβλέπεται ότι το σήμα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συντηρητικής ή αναγκαστικής κατάσχεσης και αναγκαστικής εκτέλεσης. Οι εν λόγω πράξεις εγγράφονται στο μητρώο σημάτων.
Τέλος, ρητά ορίζεται ότι το σήμα ανήκει στην πτωχευτική περιουσία. Η απόφαση που κηρύσσει την πτώχευση εγγράφεται στο μητρώο σημάτων.
Με τις ανωτέρω διατάξεις, ο νέος Νόμος 4679/2020 θέτει το αποτύπωμά του στο ελληνικό πλέγμα της νομοθεσίας για την βιομηχανική ιδιοκτησία και ειδικά για το σήμα, προβαίνοντας σε εκτεταμένες και σημαντικές αλλαγές, που την εναρμονίζουν με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και την καθιστούν σύγχρονη και σύμφωνη με τις ανάγκες των επιχειρήσεων -δικαιούχων.